منار فیروزآباد بردسکن

رشد هنر معماری در دورۀ سلجوقی از هند تا آسیای صغیر مشهود است. معماری در این دوران به اوج شکوفایی خود رسید؛ به گونه ای که خلاقی تهای هنری به ویژه در معماری مذهبی بسیار چش مگیر است و همین امر موجب تحولی عظیم در اساس معماری شد. سلجوقیان برای هنر معماری توازن و تعادل به ارمغان آوردند. منار فیروزآباد بردسکن از آثار معماری بسیار زیبا و خلاقۀ این دوره به شمار می آید. منابع تاریخی از دلائل اهمیت جغرافیایی این منطقه سخن می گویند؛ آنچه که موجب شده بود حاکمان به آبادی آن نواحی بپردازند. این مقاله بر آن است با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی ویژگی های معماری منار و خوانش کتیبه های آن بپردازد. منار فیروزآباد بردسکن یکی از مناره های اولیۀ دورۀ سلجوقی است که توسط شرف الملک ابوسعد محمد بن منصور بن محمد خوارزمی، از مستوفیان دیوانی این دوره ساخته شده است. تزئینات این منار الگویی برای نماآرایی مناره ها از غرب تا شرقِ ایرانِ آن زمان، از موصل و دقوق عراق گرفته تا نگار بافت و کرمان، به شمار می آمده است. این نوشته ضمن پژوهش در پیشینۀ تاریخی و متن کتیبه های منار فیروزآباد، برگ روشن دیگری از تاریخ معماری دورۀ سلجوقی را می گشاید و بر بسیاری از نظرات طرح شده دربارۀ تاریخ و قدمت این منار خط بطلان می کشد.